Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Nawigacja okruszkowa Nawigacja okruszkowa

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Mistrz Polikarp dyskutuje ze Śmiercią – prof. Maciej Włodarski o odnalezieniu nieznanego wydania utworu

Mistrz Polikarp dyskutuje ze Śmiercią – prof. Maciej Włodarski o odnalezieniu nieznanego wydania utworu

Głośnym echem w świecie znawców polskiej literatury odbiło się odnalezienie pochodzącego z 1542 roku, drukowanego wydania utworu „Rozmowy Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”. Sprawę komentuje prof. Maciej Włodarski z Katedry Literatury Staropolskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.

 

Ten powszechnie znany utwór, którego powstanie datuje się na XV wiek, a autorstwo przypisuje się Mikołajowi Rejowi, jest wierszowanym dialogiem o charakterze moralizatorskim i dydaktycznym. Nie zachował się cały tekst – brakowało zakończenia, które uzupełniano przy wykorzystaniu szesnastowiecznych, rosyjskich przekładów. Odnaleziony fragment to drukowane wydanie z 1542 roku, opublikowane w Krakowie przez Macieja Szarfenberga. Dotychczas znaliśmy rękopis z Biblioteki Katedralnej w Płocku datowany na rok 1463. Oryginał nie ocalał – w liczącym blisko 500 wersów tekście nie zachowało się zakończenie utworu. To właśnie ten fragment odnalazł prof. Wiesław Wydra z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Polikarpus, tak wezwany, Mędrzec wieliki, mistrz wybrany, Prosił Boga o to prawie, By uźrzał śmierć w jej postawie. - fragment utworu

Prof. Włodarski, ekspert w dziedzinie literatury staropolskiej z UJ, tak komentuje całą sprawę: -  Odkrycie jest z pewnością ważne, natomiast rodzi ono wiele niewiadomych. Z pewnością bardziej miarodajny byłby druk oparty na pełnym rękopisie tego konkretnie utworu, tzn. „Rozmowy Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”. Tymczasem jest to połączenie dwóch utworów:  „Rozmowy Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” i humorystycznego dialogu „Śmierć z Kmotrem”. Ktoś dokonał tego połączenia. Prof. Wiesław Wydra  przypuszcza, że mógł to być Mikołaj Rej.

- O Reju wiadomo, że korzystał z różnych utworów, dokonując ich przeróbek – wyjaśnia prof. Włodarski. – Tak więc powstaje pytanie, czy redaktor tylko połączył utwory, czy też wprowadził jakieś własne zmiany. Prof. Wydra stwierdził, że dokonana przez Jana Łosia rekonstrukcja brakującego zakończenia utworu na podstawie ruskich przekładów polskiego tekstu jest zgodna z odnalezionym wydaniem, natomiast jest wersją skróconą. Znowu można zapytać, czy ta pełniejsza wersja wnosi coś istotnego i na ile jest oryginalna, a w jakim stopniu „przyłożył się” do niej redaktor drukowanego tekstu (druk jest o sto lat późniejszy niż znany nam rękopis)?

To są pytania, na które przynajmniej w pewnym stopniu odpowiedź przyniesie wydanie utworu przez prof. Wydrę. Na razie można się cieszyć, że taki druk się odnalazł (nie ma też informacji, gdzie został znaleziony), i wypada pogratulować odkrywcy, że jego poszukiwania biblioteczne w ten sposób zaowocowały – komentuje prof. Włodarski.

Jak zauważa prof. Włodarski, sytuacja jest mocno rozwojowa i możemy spodziewać się nowych faktów, a także niespodzianek. Z pewnością jednak, dla świata polskiej filologii i polonistyki to ważne odkrycie. Znalezisko doczeka się opracowania krytycznego - ukaże się ono jesienią nakładem Wydawnictwa Poznańskie Studia Polonistyczne – informuje serwis naukawpolsce.pap.pl. Ten drukowany przekaz utworu to najprawdziwszy biały kruk, niezwykłe cymelium, o którym żadnemu mediewiście chyba nigdy nie przyszłoby nawet skrycie pomarzyć – powiedział PAP prof. Wydra.

Prof. Maciej Włodarski – Katedra Literatury Staropolskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Tytuł profesora uzyskał w roku 2002 (książka profesorska: Dwa wieki kulturalnych i literackich powiązań polsko-bazylejskich. 1433-1632). Lektor i stypendysta Uniwersytetu Bazylejskiego (1980/81, 1990).

----------------------

Na ilustracji: Karta tytułowa dzieła Śmierci z Mistrzem dwojakie gadania...,  w której znajduje się Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią, Kraków, Maciej Scharffenberg 1542.

Ciekawe? Przeczytaj także: 

Polecamy również
Alicja po drugiej stronie lustra

Alicja po drugiej stronie lustra

Dwujęzyczność – problem czy błogosławieństwo? [LangUsta cz. 2]

Dwujęzyczność – problem czy błogosławieństwo? [LangUsta cz. 2]

O tym, jak mózg krojąc słowa, przyswaja nowy język [LangUsta cz. I]

O tym, jak mózg krojąc słowa, przyswaja nowy język [LangUsta cz. I]

Nauka języka morskich ssaków, czyli co delfin miał na myśli?

Nauka języka morskich ssaków, czyli co delfin miał na myśli?