Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Nawigacja okruszkowa Nawigacja okruszkowa

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Co działo się 5000 lat temu w Delcie Nilu?

Co działo się 5000 lat temu w Delcie Nilu?

W marcu 2017 roku naukowcy z Instytutu Archeologii UJ rozpoczęli kolejny sezon badawczy w Egipcie, na stanowisku Tell el-Murra, zlokalizowanym we wschodniej części Delty Nilu.

Więcej o nauce?! Dołącz do profilu strony. www NAUKA.uj.edu.pl na Facebooku 

Dzieje tego obszaru sprzed 5000-6000 lat należą do słabo poznanych. Wcześniejsze wnioski naukowców pokazywały, że decydującą rolę w powstaniu państwa egipskiego odegrali tylko mieszkańcy Doliny Nilu. Obecnie jednak przyjmuje się, że również ludność Delty miała znaczący udział w procesach państwotwórczych. Wiadomo, że Delta była wówczas bardzo gęsto zasiedlona, a wiele ośrodków znanych z okresu historycznego swoimi początkami sięgało czasów przed powstaniem państwa egipskiego. Położenie geograficzne Delty oraz żyzna ziemia tworzyły w tym miejscu idealne warunki do rozwoju osadnictwa. Ważną rolę odgrywał  też handel dalekosiężny, zwłaszcza z terenami Lewantu (dzisiejsze tereny Jordanii, Izraela, Syrii).

Ciekawe? Przeczytaj także: Bezwzględność i propaganda. Jak budować swój wizerunek polityczny?

Poszukiwanie wiedzy

Wykop S3. Eksploracja grobu, Fot. E. Kuciewicz

Wiele jednak zagadnień związanych z dziejami Delty nadal pozostaje niejasnych. Dla współczesnej egiptologii istotne jest na przykład określenie wzajemnych relacji pomiędzy poszczególnymi ośrodkami oraz zarysowanie charakteru zmian zachodzących w obrębie poszczególnych osad na przestrzeni czasu.

Odpowiedzi na te wszystkie pytania poszukują krakowscy archeolodzy po kierunkiem dr. Mariusza Juchy (Instytut Archeologii UJ). „Badania w Tell el-Murra w tym roku koncentrują się głównie na osadzie z początku III tys. p.n.e. Odsłaniane są budynki z okresu wczesnodynastycznego oraz z okresu Starego Państwa wykonane z cegły suszonej” - informuje Grzegorz Bąk-Pryc (Instytut Archeologii UJ), kierownik prac terenowych. Wśród licznych, dotychczas odkrytych pozostałości przeważają założenia, w których znajdowały się liczne paleniska oraz miejsca do przygotowywania żywności. O funkcji tej części osady świadczą znajdowane tutaj naczynia ceramiczne, kamienne oraz krzemienne. W rekonstrukcji życia codziennego mieszkańców osady w Tell el-Murra pomagają również analizy kości zwierzęcych oraz makroszczątków roślinnych pozyskanych z badanych budowli. „Nadal niejasna jest rola osady na tle pozostałych stanowisk zlokalizowanych w tej części Delty. Trzeba wyraźnie podkreślić, że pomimo podobieństw do znalezisk ze stanowisk sąsiednich, istnieją również między nimi różnice. Mogą one wynikać z odmiennego statusu społecznego mieszkańców poszczególnych stanowisk lub odmiennych tradycji przyniesionych na te obszary przez ludność napływającą z południa. Na te pytania wciąż poszukujemy odpowiedzi”  - dodaje krakowski archeolog. 

Ciekawe? Przeczytaj również: Starożytne Nea Pafos odsłania swe oblicze

Opuszczona osada

Tell el-Murra to niewielkie wzniesienie otoczone polami uprawnymi, dodatkowo poprzecinanymi systemem kanałów irygacyjnych. Prace badawcze na stanowisku rozpoczęły się w 2008 roku. Dotychczasowe wyniki badań umożliwiły datowanie stanowiska na okres od około 3500 p.n.e. do ok. 2200 p.n.e. Najstarsza osada założona została w okresie predynastycznym (ok. 3500 p.n.e.) przez ludność należącą do rozwijającej się w północnej części Egiptu kultury dolnoegipskiej. Był to okres poprzedzający pojawienie się na tym obszarze przedstawicieli rozwijającej się wówczas na południu Egiptu kultury Nagada. Wraz z ich powolną ekspansją w kierunku Delty a następnie asymilacją z miejscową ludnością, wkrótce cały Egipt został objęty jedną tradycją kulturową.     

Wykop T5. Dzbany na piwo – okres wczesnodynastyczny, Fot. E. Kuciewicz

Niewątpliwie rozkwit osady w Tell el-Murra przypada na czasy bezpośrednio przed powstaniem państwa egipskiego. Na początku III tys. p.n.e. część południowo-zachodnią tej osady zajęło cmentarzysko. Około 2200 p.n.e. osada została całkowicie opuszczona, a dotychczasowe badania nie dostarczyły materiału z późniejszych czasów. Nadal nieznane są przyczyny porzucenia osady pod koniec okresu Starego Państwa. Badaczy szczególnie interesują okoliczności powolnego upadku wielu podobnych ośrodków. Pozyskanie takich informacji da dodatkowy napęd analizom powstawania i rozwoju dawnego Egiptu.

Badania archeologiczne w Tell el-Murra są kolejnym projektem realizowanym we wschodniej części Delty Nilu przez pracowników i doktorantów Instytutu Archeologii UJ. Istotne w tych analizach są  relacje z innymi dużymi ośrodkami administracyjnymi funkcjonującymi w pobliżu, w tym przede wszystkim Tell el-Farcha, gdzie prace badawcze są również prowadzone przez Instytut Archeologii UJ.

Więcej o badaniach: www.murra.pl
O dotychczasowych odkryciach można również przeczytać na: www.egiptologia.pl

Polecamy również
Szczepionka przeciwko malarii – przełom?

Szczepionka przeciwko malarii – przełom?

Zrozumieć dzikie pszczoły – zespół pierwiastków napędzany energią

Zrozumieć dzikie pszczoły – zespół pierwiastków napędzany energią

Najdokładniejsze w historii obrazy młodego Wszechświata

Najdokładniejsze w historii obrazy młodego Wszechświata

Pszczoły na diecie? [wideo]

Pszczoły na diecie? [wideo]