Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Nawigacja okruszkowa Nawigacja okruszkowa

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Nikt nie widział przestępcy. A wiemy, jak wygląda.

Nikt nie widział przestępcy. A wiemy, jak wygląda.

Przestępstwo. Sprawca zbiegł. Nie ma świadków, a policja nie posiada rysopisu. Czy w takiej sytuacji da się odtworzyć jego wygląd? Pracują nad tym m.in. naukowcy z Uniwersytetu Jagiellońskiego, wykorzystując szczegółową analizę DNA śladów biologicznych pozostawionych na miejscu.

Więcej o nauce?! Dołącz do profilu strony. www NAUKA.uj.edu.pl na Facebooku 

Przestępca zazwyczaj pozostawia po sobie ślad na miejscu zdarzenia, może to być krew, włosy, ślina, sperma, odciski palców. Odpowiednio zabezpieczony materiał biologiczny podlega analizie genetycznej, pozwalającej ustalić niepowtarzalny profil DNA konkretnej osoby.

Nieznanego sprawcy nie da się jednak zidentyfikować na podstawie standardowej analizy materiału genetycznego. Obecnie stosowane profilowanie DNA jest skuteczne jedynie wtedy, kiedy próbka DNA pobrana na miejscu popełnienia przestępstwa odpowiada próbce pobranej od podejrzanego lub znajdującej się w bazie danych. Zdarzają się jednak przypadki, w których sprawca wymknął się policji lub gdy jego DNA nie znalazło się jeszcze w żadnych zbiorach. Opis wyglądu zewnętrznego danej osoby uzyskany tylko na podstawie pozostawionego przez nią materiału genetycznego znacznie ułatwiłby to zadanie.

Ciekawe? Przeczytaj także: Frans de Waal na UJ: my ludzie, nie jesteśmy aż tak wyjątkowi

Biologiczny świadek

W tym celu uruchomiono projekt VISAGE (VISible Attributes through GEnomics). Prace prowadzone w jego ramach mają doprowadzić do rozwiązania tego problemu. Na podstawie materiału biologicznego nieznanych sprawców, po poszerzonej analizie ich DNA będzie można opracować portret przestępcy, a więc nie tylko określić jego płeć, ale również ustalić wiek, pochodzenie ancestralne (pochodzenie pierwotne, w odniesieniu do cech - cechy odziedziczone po przodkach, nawet bardzo odległych – przyp.red.), kolor oczu, włosów, skóry, strukturę włosów i skłonność do ich wypadania, a także inne widoczne cechy charakterystyczne, które są uwarunkowane genetycznie. Taki „biologiczny świadek” mógłby wskazać policji osoby lub grupy osób, na których w pierwszej kolejności należałoby się koncentrować podczas prowadzenia śledztwa.

Konsorcjum VISAGE skupia specjalistów z zakresu genetyki i socjologii. Wywodzą się oni z trzynastu instytucji akademickich, policyjnych i sądowniczych, zlokalizowanych w ośmiu europejskich krajach. Są to m.in. Erasmus Medical Center Rotterdam (Holandia), Innsbruck Medical University (Austria), University of Santiago de Compostela (Hiszpania), Institut National de Police Scientifique (Francja), Metropolitan Police Service (Wielka Brytania). Naukowcy z Uniwersytetu Jagiellońskiego, którzy od wielu lat zaangażowani są w badania z zakresu analizy DNA w kryminalistyce, również biorą w nich udział. Przewodzi nim prof. Wojciech Branicki, uznany na świecie autorytet w dziedzinie analizy DNA w kryminalistyce, lider Human Genome Variation Research Group w Małopolskim Centrum Biotechnologii UJ.

Jak wyjaśnia prof. Branicki: „Trudność przewidywania cech wyglądu człowieka wynika z ich złożonych podstaw genetycznych, w tym wciąż słabo poznanej roli pochodzenia ancestralnego i wieku biologicznego w ich kształtowaniu. Za trzy lata zakładane jest stworzenie prototypowej metody jednoczesnej predykcji trzech istotnych, z punktu widzenia opisu wyglądu nieznanej osoby, cech – wyglądu, wieku i pochodzenia ancestralnego. Polski zespół koncentruje swoje wysiłki na poznaniu związku epigenetyki (wpływu czynników środowiskowych na działanie genów - przyp.red.) i wieku biologicznego”.

Przeprowadzone badania poszerzą wiedzę z zakresu genetyki oraz epigenetyki oraz umożliwią rozwijanie prototypowych metod badawczych, udoskonalanie i wdrażanie ich. Na postawie uzyskanych wyników naukowcy będą w stanie „przewidzieć” wygląd, wiek i pochodzenie sprawcy, co zdecydowanie ułatwi policji prowadzenie śledztwa.

Ciekawe? Przeczytaj także: Gdzie diabeł nie może… tam spektrometr pośle

----------------------------

Osoby zainteresowane tematem badań kryminalistycznych zachęcamy do zapoznania się z materiałami Cafe Nauka. Jedno ze spotkań, w których wystąpił prof. Wojciech Branicki i dr Joanna Stojer-Polańska, poświęcone było przestępcy i ofierze.

Zdjęcie dolne na licencji CC BY-SA

Polecamy również
Szczepionka przeciwko malarii – przełom?

Szczepionka przeciwko malarii – przełom?

Zrozumieć dzikie pszczoły – zespół pierwiastków napędzany energią

Zrozumieć dzikie pszczoły – zespół pierwiastków napędzany energią

Najdokładniejsze w historii obrazy młodego Wszechświata

Najdokładniejsze w historii obrazy młodego Wszechświata

Pszczoły na diecie? [wideo]

Pszczoły na diecie? [wideo]